The Evolution of Male Attire in Early Rattanakosin: A Visual Collection of Men Wearing Shirts

2 Feb

This collection visually explores the transformation of male dress, particularly the introduction of shirts, as influenced by King Mongkut’s reforms. The shift began with his decree requiring court officials to wear shirts during royal audiences, breaking with the long-standing tradition of appearing bare-chested.

As Siam transitioned from the late Ayutthaya period into the early Rattanakosin era, traditional clothing customs remained deeply ingrained in society. For men, the prevailing style consisted of jongkraben (traditional wrap-around trousers) and draped cloth, with the absence of shirts being a common and accepted practice. However, the reign of King Mongkut (Rama IV) marked a pivotal shift in male attire, introducing the widespread adoption of shirts, which significantly altered Siamese fashion norms.

This collection visually explores the transformation of male dress, particularly the introduction of shirts, as influenced by King Mongkut’s reforms. The shift began with his decree requiring court officials to wear shirts during royal audiences, breaking with the long-standing tradition of appearing bare-chested. In a royal address, King Mongkut remarked:

“...One day, court officials assembled at the Royal Pavilion for an audience. At that time, it was customary for attendees to appear without shirts. His Majesty observed that those without shirts seemed almost naked, their bodies marred by blemishes or glistening with perspiration, which he found unsightly and unhygienic. He therefore decreed that henceforth, all who attended court must wear shirts...” (Chronicles of Rattanakosin, King Rama IV, compiled by Chao Phraya Thipakorawong Mahakosathibodi)

This collection includes images depicting men in various stages of this sartorial transformation—from the bare-chested traditional attire of early Rattanakosin to the gradual integration of shirts into everyday dress. Earlier, during King Rama III’s reign, shirts were mainly worn during colder months and followed strict courtly conventions. The chronicles detail:

“In winter, His Majesty wore a single-layer coloured shirt, accessorised with a sash or silk belt. Officials donned dark indigo or patterned silk shirts, sometimes layered if bestowed by royal decree. On warmer days, however, the wearing of shirts was disapproved and generally avoided.”

Through these curated images, viewers can observe how royal decrees and cultural influences shaped Siamese fashion, leading to the widespread acceptance of shirts as a staple of male attire. This transformation not only reflects a shift in aesthetics but also represents King Mongkut’s vision of modernity, hygiene, and propriety in an evolving society.

วิวัฒนาการของเครื่องแต่งกายชายในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น: คอลเล็กชันภาพของผู้ชายที่สวมเสื้อ

เมื่อสยามเปลี่ยนผ่านจากปลายสมัยอยุธยาสู่ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ธรรมเนียมการแต่งกายยังคงฝังลึกอยู่ในสังคม สำหรับผู้ชาย การแต่งกายแบบดั้งเดิมประกอบด้วยโจงกระเบนและผ้านุ่งพาดไหล่ โดยไม่มีการสวมเสื้อซึ่งถือเป็นเรื่องปกติ อย่างไรก็ตาม รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ได้นำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ โดยเริ่มมีการสวมเสื้อแพร่หลายมากขึ้น ซึ่งส่งผลต่อแนวโน้มแฟชั่นของชาวสยามอย่างมีนัยสำคัญ

คอลเล็กชันนี้นำเสนอภาพวิวัฒนาการของเครื่องแต่งกายชาย โดยเฉพาะการเริ่มสวมเสื้อภายใต้อิทธิพลของการปฏิรูปในรัชกาลที่ 4 การเปลี่ยนแปลงนี้เริ่มต้นจากพระราชโองการให้ข้าราชบริพารต้องสวมเสื้อเมื่อเข้าเฝ้า ซึ่งเป็นการทำลายธรรมเนียมที่เคยให้ปรากฏกายโดยไม่สวมเสื้อมายาวนาน ในพระราชดำรัส พระองค์ตรัสว่า:

“...วันหนึ่ง ข้าราชบริพารเข้าเฝ้าฯ ณ พระที่นั่ง ในขณะนั้น ธรรมเนียมเดิมกำหนดให้เข้าเฝ้าโดยไม่สวมเสื้อ พระองค์ทอดพระเนตรเห็นว่าผู้ที่ไม่สวมเสื้อนั้นดูเกือบเปลือยเปล่า ร่างกายเต็มไปด้วยรอยตำหนิหรือเหงื่อไคลซึ่งดูไม่เรียบร้อยและไม่ถูกสุขอนามัย พระองค์จึงมีพระบรมราชโองการว่า นับแต่นี้ไป ผู้ที่เข้าเฝ้าฯ ต้องสวมเสื้อ...” (พงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 4 รวบรวมโดย เจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี)

คอลเล็กชันนี้รวบรวมภาพผู้ชายในช่วงเวลาต่าง ๆ ของการเปลี่ยนแปลงเครื่องแต่งกาย ตั้งแต่การแต่งกายแบบดั้งเดิมที่ไม่มีเสื้อในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น ไปจนถึงการเริ่มสวมเสื้อในชีวิตประจำวัน ก่อนหน้านี้ ในรัชกาลที่ 3 การสวมเสื้อยังคงจำกัดอยู่ในช่วงฤดูหนาว และต้องปฏิบัติตามธรรมเนียมราชสำนักอย่างเคร่งครัด พงศาวดารระบุว่า:

“ในฤดูหนาว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงฉลองพระองค์เสื้อชั้นเดียวมีสี คาดผ้าคาดเอวหรือสายรัดไหม ข้าราชการสวมเสื้อผ้าม่อฮ่อมเข้ม หรือเสื้อไหมลาย บางครั้งสวมซ้อนกันหากได้รับพระราชทาน แต่ในวันที่อากาศร้อน การสวมเสื้อนั้นมิได้รับการสนับสนุนและมักหลีกเลี่ยง”

ผ่านภาพที่คัดสรรมาอย่างพิถีพิถัน ผู้ชมจะได้เห็นว่าพระราชโองการและอิทธิพลทางวัฒนธรรมมีบทบาทในการเปลี่ยนแปลงแฟชั่นของสยามอย่างไร นำไปสู่การยอมรับเสื้อเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องแต่งกายชายในที่สุด การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ไม่เพียงสะท้อนถึงรสนิยมที่เปลี่ยนไป แต่ยังสะท้อนถึงพระวิสัยทัศน์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงมุ่งสู่ความทันสมัย สุขอนามัย และความเหมาะสมในสังคมที่กำลังเปลี่ยนแปลง