The Evolution of Male Attire in Early Rattanakosin: From Traditional Practices to Transformation under King Rama IV

King Mongkut introduced a significant reform to the courtly dress code, mandating that officials wear shirts during royal audiences—a departure from the longstanding tradition of shirtlessness.

The Evolution of Male Attire in Early Rattanakosin: From Traditional Practices to Transformation under King Rama IV

In the early Rattanakosin era, Siam was emerging from the turbulence of war and embarking on a period of reconstruction. The cultural fabric of society remained deeply rooted in the traditions of late Ayutthaya, evident in its laws, governance, and notably, its modes of dress. During this time, the prevailing style for men was to don jongkraben(traditional wrap-around trousers) and draped cloth, with the absence of a shirt being customary. However, a decisive shift from these established norms began to take shape during the reign of King Mongkut (Rama IV), heralding a new chapter in Siamese sartorial customs.

King Mongkut introduced a significant reform to the courtly dress code, mandating that officials wear shirts during royal audiences—a departure from the longstanding tradition of shirtlessness. In a royal address, he remarked:

“...One day, court officials assembled at the Royal Pavilion for an audience. At that time, it was customary for attendees to appear without shirts. His Majesty observed that those without shirts seemed almost naked, their bodies marred by blemishes or glistening with perspiration, which he found unsightly and unhygienic. He therefore decreed that henceforth, all who attended court must wear shirts...” (Chronicles of Rattanakosin, King Rama IV, compiled by Chao Phraya Thipakorawong Mahakosathibodi)

This royal pronouncement, issued in the days leading to his coronation, marked a watershed moment in the evolution of Siamese attire and set a precedent for future dress codes.

Earlier, during the reign of King Rama III, the wearing of shirts in court was a practice restricted primarily to the colder months, and even then, it adhered to strict conventions. The king himself would wear a single-layer coloured shirt, while officials were permitted to wear garments made of dark indigo or patterned silk, often layered if granted by royal favour. However, during the warmer months, the wearing of shirts was discouraged, as recorded in the chronicles:

“In winter, His Majesty wore a single-layer coloured shirt, accessorised with a sash or silk belt. Officials donned dark indigo or patterned silk shirts, sometimes layered if bestowed by royal decree. On warmer days, however, the wearing of shirts was disapproved and generally avoided.”

King Mongkut’s decree symbolised a broader cultural transition, as Siam began to embrace modernity while balancing its rich traditional heritage. This pivotal moment in the history of Siamese dress reflects not only a shift in sartorial aesthetics but also a royal vision of propriety, hygiene, and progress in an era of transformation.

ธรรมเนียมการแต่งกายชายไทยต้นรัตนโกสินทร์: จากวิถีดั้งเดิมสู่การเปลี่ยนแปลงในยุครัชกาลที่ 4

ในช่วงต้นรัตนโกสินทร์ บ้านเมืองอยู่ในระยะฟื้นตัวจากภาวะสงครามและกำลังสร้างเมืองใหม่ วิถีชีวิตของชาวสยามยังคงสืบทอดขนบธรรมเนียมจากปลายสมัยอยุธยา ทั้งในด้านประเพณี กฎหมาย การปกครอง และโดยเฉพาะเรื่อง การแต่งกาย ที่ผู้คนส่วนใหญ่ยังคงนิยม นุ่งโจงกระเบน และ ห่มผ้า โดยไม่นิยมสวมเสื้อ การเปลี่ยนผ่านจากธรรมเนียมเก่าสู่แบบใหม่เกิดขึ้นอย่างเด่นชัดในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4)

ในรัชสมัยของพระองค์ มีพระราชดำรัสสำคัญที่เปลี่ยนแปลงธรรมเนียมการเข้าเฝ้าฯ ข้าราชการซึ่งเคยไม่นิยมสวมเสื้อ โดยพระองค์ทรงมีพระราชดำรัสว่า:

"...เวลาวันหนึ่ง ข้าราชการเข้าเฝ้าฯ ที่พลับพลาโรงแสงพร้อมกัน ครั้งนั้นยังไม่มีธรรมเนียมที่จะสวมเสื้อเข้าเฝ้าฯ จึงดำรัสว่า ดูคนไม่สวมเสื้อเหมือนเปลือยกาย ร่างกายจะเป็นกลากเลื้อนก็ดีหรือเหงื่อออกมาก็ดี โสโครกนัก.. ขอท่านทั้งหลายจงสวมเสื้อเข้ามาในที่เฝ้าจงทุกคน..." (พระราชพงศาวดารรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 4 เจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี)

พระราชดำรัสนี้เกิดขึ้นในช่วงที่ทรงรอฤกษ์พระบรมราชาภิเษก และถือเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญที่ส่งผลต่อวิวัฒนาการการแต่งกายของชาวสยามในเวลาต่อมา

ก่อนหน้านั้น ในรัชกาลที่ 3 การสวมเสื้อเข้าเฝ้าฯ เป็นสิ่งที่ จำกัดเฉพาะฤดูหนาว โดยมีระเบียบที่ชัดเจน เช่น พระเจ้าแผ่นดินทรงเสื้อสีชั้นเดียว ส่วนขุนนางสวมเสื้อเข้มขาบหรือแพรสีตามที่ได้รับพระราชทาน หากเป็นฤดูร้อนหรือวันที่ไม่หนาว การสวมเสื้อเข้าเฝ้าฯ ไม่เป็นที่โปรดปราน ดังความในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ที่กล่าวไว้ว่า:

"ถ้าฤดูหนาว เจ้าทรงเสื้อสีชั้นเดียว คาดส่านบ้าง แพรสีบ้าง ขุนนาง สวมเสื้อเข้มขาบ อัตลัด แพรสี ๒ ชั้นที่ได้ พระราชทาน เสนาบดี คาดส่าน ถ้าวันไหนไม่หนาวหรือฤดูร้อน ผู้ใดสวมเสื้อเข้ามาก็ไม่โปรด…"

เหตุการณ์นี้แสดงถึงการปรับตัวของชาวสยามในยุคนั้นที่เริ่มผสมผสานประเพณีดั้งเดิมเข้ากับแนวทางใหม่ที่สะท้อนถึงความเหมาะสมและความก้าวหน้าตามพระราชนิยมในรัชสมัยพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #promptography #promptographer #fashionpromptography #AImodeltraining #AIFashionofThailand