The Legacy of Mom Chiang Kham Chumphon na Ayutthaya’s Pha Sin (ผ้าซิ่น): The Noblewomen’s Pha Sin of Ubon Ratchathani
The noblewomen’s pha sin (ผ้าซิ่น) of Ubon Ratchathani represents a refined textile tradition and a cultural identity unique to the region.
The Legacy of Mom Chiang Kham Chumphon na Ayutthaya’s Pha Sin (ผ้าซิ่น): The Noblewomen’s Pha Sin of Ubon Ratchathani
Inspiration for This AI-Generated Collection
This AI-generated collection is inspired by three historical photographs of Mom Chiang Kham Chumphon na Ayutthaya, a noblewoman of Ubon Ratchathani. By employing AI technology to recreate these images, I aimed to create her likeness as accurately as possible, particularly her clothing, which reflects the authentic style of the era. The pha sin (ผ้าซิ่น), a tubular skirt traditionally worn by women in Laos, Lanna, and Burma in the 19th and early 20th centuries, appears in these images with vertically striped patterns, known as sin lai long (ซิ่นลายล่อง), meaning "striped pha sin." This style is characteristic of indigenous textiles from Isan and Laos, differing from the horizontally patterned pha sin of Lanna.
In contrast to the widespread use of pha sin (ผ้าซิ่น) in these regions, most Siamese women at the time wore jong kraben(โจงกระเบน), a wraparound lower garment resembling the Indian dhoti, worn in a trouser-like style. The use of pha sin among noblewomen in Ubon Ratchathani thus reflects the region’s cultural connections to the broader Lao-influenced traditions of the Mekong region.
Mom Chiang Kham Chumphon na Ayutthaya was a prominent noblewoman of Ubon Ratchathani during the reign of King Rama V. She played a crucial role in preserving and advancing local textile arts. Passionate about wearing pha sin, she was instrumental in maintaining the exquisite weaving techniques unique to the noblewomen of Ubon Ratchathani. This article explores the historical and artistic significance of these noblewomen’s pha sin, along with Mom Chiang Kham’s contribution to preserving this heritage.
Mom Chiang Kham Chumphon na Ayutthaya: A Noblewoman of Ubon Ratchathani
Mom Chiang Kham was born on 4 December 1879 (B.E. 2422) under the birth name Anyanang Chiang Kham Butrobon(อัญญานางเจียงคำ บุตโรบล). The term Anyanang (อัญญานาง) was a title for high-ranking local noblewomen in Isan who had contributed to their community. The word Anyanang derives from Achayanang (อาชญานาง), meaning "a woman of power," akin to how the Buddhist Supreme Patriarch in Kengtung was called Somdet Achaya Tham (สมเด็จอาชญาธรรม).
She was the youngest daughter of Tao Surinthonchomphu (Mhan Butrobon, ท้าวสุรินทรชมภู (หมั้น บุตโรบล)) and Anyamae Duangchan Butrobon (อัญญาแม่ดวงจันทร์ บุตโรบล), both of noble lineage from Ubon Ratchathani. During King Rama V’s administrative reforms, she married Major General Prince Chumphon Somphot, Prince of Sapphasitprasong (พลตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชุมพลสมโภช กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์), a son of King Mongkut (Rama IV). This marriage strengthened the relationship between the Siamese royal court and the noble families of Ubon Ratchathani, leading to the recognition of Ubon’s cultural heritage within Bangkok’s aristocracy.
Mom Chiang Kham had two sons: Mom Chao Uplisarn Chumphon (หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล) and Mom Chao Kamlisarn Chumphon (หม่อมเจ้ากมลีสาณ ชุมพล). She played a significant role in preserving Ubon’s cultural heritage, particularly in textile arts and handicrafts.
The Noblewomen’s Pha Sin (ผ้าซิ่น) of Ubon Ratchathani: Craftsmanship and Design
The pha sin (ผ้าซิ่น) worn by noblewomen in Ubon Ratchathani during the late 19th and early 20th centuries (King Rama V and King Rama VI’s reigns) were distinguished by meticulous weaving techniques and unique patterns. Unlike Lanna pha sin, which often featured horizontal motifs, Isan and Lao pha sin displayed vertical patterns, known as sin lai long (ซิ่นลายล่อง), reflecting the region’s artistic sensibilities.
1. Pha Sin Yok Dok Ngern – Dok Kham (ผ้าซิ่นยกดอกเงิน - ดอกคำ)
One of the most luxurious types of noblewomen’s pha sin from Ubon Ratchathani was woven with silk combined with silver and gold threads. This type of pha sin was crafted using fine metal threads interwoven with silk, creating a shimmering effect. Reserved exclusively for noblewomen, these garments were worn on special occasions.
2. Lai Kruai Cherng on the Teen Sin (ลายกรวยเชิงที่ตีนซิ่น)
The teen sin (ตีนซิ่น, lower hem border of the pha sin) was often adorned with motifs inspired by the Siamese royal court textiles. A prevalent design was teen tuai (ตีนตวย), or lai kruai cherng (ลายกรวยเชิง, ornamental border motifs), adapted from Thai courtly textile art.
Mom Chiang Kham’s Role in Preserving Textile Arts
Beyond wearing these exquisite fabrics, Mom Chiang Kham actively supported the art of weaving. She patronised local weavers and encouraged the continuation of traditional techniques, particularly the weaving of pha sin yok dok ngern – dok kham, pha sin khud, and pha sin hua jok dao, which became hallmarks of Ubon Ratchathani’s textile heritage.
Cultural Influence and the Conservation of Ubon’s Pha Sin (ผ้าซิ่น)
Following the passing of Prince Sapphasitprasong, Mom Chiang Kham and her two sons dedicated 27 rai (approximately 10.6 acres) of land for public benefit.
The noblewomen’s pha sin (ผ้าซิ่น) of Ubon Ratchathani represents a refined textile tradition and a cultural identity unique to the region. I have created these AI-enhanced images to honour the legacy of Mom Chiang Kham, a key figure in Siamese fashion history, alongside Princess Dara Rasami of Lanna, who played a significant role in introducing pha sin to the Bangkok court.
This collection serves as both a tribute and a historical record, showcasing the elegance of Isan noblewomen and the exquisite craftsmanship of Ubon’s pha sin (ผ้าซิ่น) during the reign of King Rama V.
มรดกแห่งผ้าซิ่นของหม่อมเจียงคำ ชุมพล ณ อยุธยา ผ้าซิ่นแบบเจ้านายเมืองอุบลราชธานี
แรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์คอลเลกชันด้วย AI
คอลเลกชันที่สร้างขึ้นด้วย AI นี้ได้รับแรงบันดาลใจจากภาพถ่ายทางประวัติศาสตร์สามภาพของหม่อมเจียงคำ ชุมพล ณ อยุธยา เจ้านายสตรีแห่งเมืองอุบลราชธานี โดยใช้เทคโนโลยี AI ในการสร้างภาพ ผมมุ่งหวังที่จะรังสรรค์ภาพของท่านให้ดีที่สุด โดยเฉพาะเสื้อผ้าที่สะท้อนถึงสไตล์ที่แท้จริงของยุคนั้น ผ้าซิ่นที่ปรากฏในภาพเหล่านี้มีลวดลายทางแนวตั้ง หรือผ้าซิ่นลายล่อง ("ลายทาง") ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของผ้าทอพื้นเมืองอีสานและลาว แตกต่างจากผ้าซิ่นลายขวางของล้านนา
หม่อมเจียงคำ ชุมพล ณ อยุธยา เจ้านายสตรีผู้โดดเด่นแห่งเมืองอุบลราชธานีในสมัยรัชกาลที่ 5 ท่านมีบทบาทสำคัญในการอนุรักษ์และพัฒนาศิลปะการทอผ้าท้องถิ่น ท่านโปรดการนุ่งผ้าซิ่นเป็นอย่างมาก และมีส่วนสำคัญในการรักษาเทคนิคการทออันวิจิตรของผ้าซิ่นแบบเจ้านายเมืองอุบลราชธานีให้คงอยู่ บทความนี้จะสำรวจความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศิลปะของผ้าซิ่นแบบเจ้านายเมืองอุบลราชธานี รวมถึงบทบาทของหม่อมเจียงคำในการสืบทอดมรดกนี้
หม่อมเจียงคำ ชุมพล ณ อยุธยา: เจ้านายสตรีแห่งเมืองอุบลราชธานี
หม่อมเจียงคำ เกิดเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2422 เดิมชื่อ อัญญานางเจียงคำ บุตโรบล (คำว่า 'อัญญานาง' นั้นเป็นคำที่ใช้แทนคำนำหน้าชื่อเจ้านายสตรีพื้นเมืองอีสาน ที่สร้างคุณประโยชน์แก่บ้านเมือง 'อัญญานาง' คือ 'อาชญานาง' หมายถึงสตรีมีอำนาจ ในเชียงตุงเรียกพระสังฆราชว่า 'สมเด็จอาชญาธรรม')
ท่านเป็นธิดาคนสุดท้องของท้าวสุรินทรชมภู (หมั้น บุตโรบล) กับอัญญาแม่ดวงจันทร์ บุตโรบล ซึ่งเป็นเชื้อสายเจ้านายเมืองอุบลราชธานี ในช่วงที่มีการปฏิรูประบบราชการสมัยรัชกาลที่ 5 ท่านได้สมรสกับ พลตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชุมพลสมโภช กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) การสมรสครั้งนี้เป็นการกระชับความสัมพันธ์ระหว่างราชสำนักสยามและเจ้านายเมืองอุบลราชธานี ซึ่งช่วยให้วัฒนธรรมของอุบลราชธานีได้รับการยอมรับในราชสำนักกรุงเทพฯ
หม่อมเจียงคำมีบุตรสองคน ได้แก่ หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล และหม่อมเจ้ากมลีสาณ ชุมพล ท่านมีบทบาทสำคัญในการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของเมืองอุบล โดยเฉพาะในด้านศิลปะการทอผ้าและหัตถศิลป์
ผ้าซิ่นแบบเจ้านายเมืองอุบลราชธานี: งานฝีมือและการออกแบบ
ผ้าซิ่นที่เจ้านายสตรีแห่งเมืองอุบลราชธานีใช้ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 (สมัยรัชกาลที่ ๕ และ รัชกาลที่ ๖) มีความโดดเด่นด้วยเทคนิคการทอที่ประณีตและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งแตกต่างจากผ้าซิ่นของล้านนา ที่มักมีลวดลายขวาง ผ้าซิ่นของอีสานและลาวมีลวดลายทางแนวตั้ง หรือผ้าซิ่นลายล่อง (ลายทาง) ซึ่งสะท้อนถึงรสนิยมทางศิลปะของภูมิภาคนี้
1. ผ้าซิ่นยกดอกเงิน - ดอกคำ
หนึ่งในผ้าซิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ของผ้าซิ่นแบบเจ้านายเมืองอุบลราชธานีคือผ้าซิ่นที่ทอด้วยเส้นไหมผสมดิ้นเงินและดิ้นทอง ผ้าประเภทนี้ทอโดยใช้เส้นไหมสลับกับเส้นโลหะบางๆ เพื่อให้เกิดประกายเงางาม ถือเป็นผ้าที่สงวนไว้สำหรับเจ้านายสตรีและใช้ในโอกาสพิเศษ
2. ลายกรวยเชิงของตีนซิ่น
บริเวณตีนซิ่น (ชายล่างของผ้าซิ่น) มักมีลวดลายที่ได้รับแรงบันดาลใจจากราชสำนักสยาม ลายที่นิยม ได้แก่ "ตีนตวย" หรือ "ลายกรวยเชิง" ซึ่งเป็นลายที่ประยุกต์มาจากศิลปะของผ้าทอไทยแบบราชสำนัก รวมถึงลายอื่น ๆ เช่น ลายกระจับย้อย ลายช่อดอก และลายก้านดอกปีบ
บทบาทของหม่อมเจียงคำในการอนุรักษ์ศิลปะการทอผ้า
นอกเหนือจากการสวมใส่ผ้าซิ่น หม่อมเจียงคำยังเป็นผู้สนับสนุนศิลปะการทอผ้าอย่างจริงจัง ท่านให้การอุปถัมภ์ช่างทอผ้าท้องถิ่นและส่งเสริมให้เทคนิคการทอแบบดั้งเดิมยังคงอยู่ โดยเฉพาะผ้าซิ่นยกดอกเงิน - ดอกคำ และผ้าซิ่นหัวจกดาวที่กลายเป็นเอกลักษณ์ของอุบลราชธานี
อิทธิพลทางวัฒนธรรมและการอนุรักษ์ผ้าซิ่นอุบล
หลังจากการสิ้นพระชนม์ของกรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ หม่อมเจียงคำและหม่อมเจ้าชายทั้งสองท่านได้อุทิศที่ดินจำนวน 27 ไร่ เพื่อประโยชน์สาธารณะ ปัจจุบัน ที่ดินนี้กลายเป็นที่ตั้งของสถานที่สำคัญในจังหวัดอุบลราชธานี เช่น พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติอุบลราชธานี เทศบาลนครอุบลราชธานี โรงเรียนอนุบาลอุบลราชธานี และโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์
ผ้าซิ่นแบบเจ้านายเมืองอุบลราชธานีเป็นตัวแทนของศิลปะการทอผ้าที่ประณีตและเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของภูมิภาค ผมสร้างภาพเหล่านี้ขึ้นด้วย AI เพื่อรำลึกถึงมรดกของหม่อมเจียงคำ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งบุคคลสำคัญของประวัติศาสตร์แฟชั่นไทย ควบคู่ไปกับพระราชชายาเจ้าดารารัศมีแห่งล้านนาซึ่งมีบทบาทสำคัญในการนำผ้าซิ่นเข้าสู่ราชสำนักสยาม
คอลเลกชันนี้จึงเป็นทั้งการรำลึกและการบันทึกประวัติศาสตร์ แสดงถึงความงามของเจ้านายสตรีอีสานและความวิจิตรของผ้าซิ่นอุบลในสมัยรัชกาลที่ 5
#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #flux #fluxlora
