The Fashion History of Phu-Tai Women: Inspired by Photographs of Prince Damrong Rajanubhab During His Official Inspection Tour of the Northeastern Provinces in 1906 (BE 2449). (Article 1 of 2)
Phu-Tai people are known for their diligence, frugality, and strong textile traditions. As a result, various fabrics, including cotton and silk textiles, are commonly found among the Phu-Tai. In particular, Pha Phrae Wa (Phrae Wa fabric) stands out as a highly significant textile in Phu-Tai culture.
The Fashion History of Phu-Tai Women: Inspired by Photographs Taken by the Entourage of Prince Damrong Rajanubhab During His Official Inspection Tour of the Northeastern Provinces in 1906 (BE 2449)
The Phu-Tai Ethnic Group in Laos and Isan, Thailand
The Phu-Tai (or Pu Thai) ethnic group belongs to the Tai-Kadai language family and originally inhabited northern Laos and Vietnam, particularly around the Black and Red Rivers. Over time, waves of migration led to their settlement in central Laos and eventually Thailand, especially in Sakon Nakhon, Nakhon Phanom, Mukdahan, and Kalasin provinces.
During the late reign of King Chulalongkorn (Rama V), Isan was still administratively divided into different "Monthon" (provinces). In 1906 (BE 2449), Prince Damrong Rajanubhab, then Minister of the Interior, conducted an official inspection tour of these regions. Accompanied by photographers, he documented Phu-Tai women’s attire, providing invaluable insights into their clothing traditions of the time.
Phu-Tai Women’s Attire in the Late 19th to Early 20th Century
Phu-Tai women traditionally wore garments woven from locally produced cotton and silk, dyed with natural colours. The characteristic hues of Phu-Tai clothing included deep navy blue from indigo dye and shades of red derived from krang(lac resin). Their attire reflected simplicity and practicality while also conveying aesthetic preferences and cultural identity rooted in an agricultural lifestyle.
Social Characteristics and Textile Culture of Phu-Tai People
Phu-Tai people are known for their diligence, frugality, and strong textile traditions. As a result, various fabrics, including cotton and silk textiles, are commonly found among the Phu-Tai. In particular, Pha Phrae Wa (Phrae Wa fabric) stands out as a highly significant textile in Phu-Tai culture.
Phu-Tai Beliefs and Traditional Textiles
In Mukdahan Province, Phu-Tai communities commonly wear indigo-dyed sin mee cotton skirts in everyday life. For ceremonial occasions, silk sin mee skirts are often dyed in a purplish tone known as Si Pado. Additionally, some textiles share patterns linked to the Tai-Lao heritage of Ubon Ratchathani, such as Sin Thiu, a striped fabric with alternating red and black horizontal lines. Sin Thiu is traditionally reserved for the Yao ancestral spirit ceremony. Women belonging to the Mae Mueang Mo Yao lineage are believed to be required to wear Sin Thiu as dictated by ancestral spirits. While the weaving tradition of Sin Thiu still exists in Mukdahan, Phu-Tai weavers primarily produce Sin Thiu in red-black tones, making it a distinct and significant aspect of Phu-Tai textile identity.
Pha Sin: The Distinctive Phu-Tai Skirt Tradition
A hallmark of Phu-Tai weaving culture is the pha sin (tubular skirt), particularly the sin mee teen tor, where the hem is woven as a continuous part of the fabric. A popular variation among Phu-Tai women features a narrow hem section called teen to, which measures about 4 to 5 inches wide. It is woven in a technique known as mee sat and traditionally dyed in indigo until it turns almost black, referred to as pha dam or sin dam (black skirt). The distinctive feature of Phu-Tai sin mee is the intricate woven patterns, such as mee pla (fish pattern), mee tum (drum pattern), mee krajang (ornamental pattern), and mee khor (bracelet pattern). These designs are often woven intermittently rather than covering the entire fabric. Common colours include green, blue, red, and purple, while the base fabric is typically made from handwoven cotton in natural beige tones. Additionally, white and black mudmee (ikat) patterns are also found among Phu-Tai textiles.
Traditional Phu-Tai Blouses
Phu-Tai women traditionally wore three-quarter-sleeved blouses, fastened with simple buttons, silver buttons, or small coins such as five- or ten-satang coins, arranged in neat rows. Around the 1930s (BE 2480), dark indigo-dyed fabric became widely used for these blouses. Some blouses featured red trim along the hem, cuffs, and neckline, particularly for use in Phu-Tai dance performances in Sakon Nakhon—a practice that continues today.
Phu-Tai Blankets and Shawls
Small woven blankets have long been a part of Isan’s indigenous textile tradition. These were used as shoulder wraps or winter covers, similar to the pha khao ma cloth worn by the Lao. Over time, Phu-Tai blankets became smaller and evolved into decorative shawls known as pha jong, woven using a warp-faced technique with intricate patterns. Another significant textile is Pha Phrae Wa, aside from pha jong. Phu-Tai textiles also include pha lai, which was traditionally used as a room divider or a large wrap, sometimes stitched together to form larger blankets. The most renowned pha laifabric comes from Ban Nang Oi, Tao Ngoi District, Sakon Nakhon.
Jewellery and Hairstyles in Traditional Phu-Tai Attire
Phu-Tai women often accessorised with necklaces, bracelets, and anklets (kong kha and kong kha), typically crafted from silver. Traditionally, their hair was styled in a high bun, secured with a pha mon or phrae mon, a small square cloth folded and tied around the bun to highlight the intricate patterns. In modern times, a narrow red strip of cloth is often used instead of phrae mon.
Imagining the Colour Palette of This Collection
This collection is inspired by photographs taken in 1906. The patterns of pha sin and some colours have been reinterpreted for artistic creativity. The AI system has been trained using historical photographs from that era, ensuring that the patterns retain a structured appearance and reflect the authenticity of the 1906 images. However, the details of the pha sin patterns in this collection may not fully correspond to the descriptions provided in this article.
While traditional Phu-Tai attire primarily used naturally dyed colours such as deep indigo, black, and rich red, this collection reimagines these shades with a more vibrant approach while remaining inspired by traditional techniques.
This creative approach aims to construct a "new historiography" of the Phu-Tai people by utilising AI-trained models to generate more historically inspired images. This helps to overcome the limitations of early photographic records, which were primarily black and white and often limited in number. At the same time, it honours and preserves the cultural heritage of the Phu-Tai during the transition into the 20th century.
ประวัติศาสตร์แฟชั่นของสตรีภูไท: แรงบันดาลใจจากรูปภาพที่บันทึกโดยคณะของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพในการเสด็จตรวจราชการมณฑลต่างๆ ทางภาคอีสาน เมื่อปี พ.ศ. 2449
กลุ่มชาติพันธุ์ภูไทในลาวและภาคอีสาน ประเทศไทย
กลุ่มชาติพันธุ์ภูไท (หรือ ผู้ไท) จัดอยู่ในตระกูลภาษาไท-กะได และมีถิ่นฐานดั้งเดิมอยู่ในพื้นที่ทางตอนเหนือของประเทศลาวและเวียดนาม โดยเฉพาะบริเวณลุ่มแม่น้ำดำและแม่น้ำแดง ต่อมาเกิดการอพยพเป็นระลอก จนกระทั่งมีการตั้งถิ่นฐานในพื้นที่ตอนกลางของลาว และในที่สุดบางส่วนก็ได้ย้ายมายังประเทศไทย โดยเฉพาะในจังหวัดสกลนคร นครพนม มุกดาหาร และกาฬสินธุ์
ในช่วงปลายรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ภาคอีสานยังคงแบ่งเขตปกครองเป็น "มณฑล" ต่าง ๆ ในปี พ.ศ. 2449 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ขณะดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ได้เสด็จตรวจราชการในพื้นที่เหล่านี้ โดยมีช่างภาพติดตามบันทึกรูปภาพ ซึ่งให้ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับการแต่งกายของสตรีภูไทในช่วงเวลานั้น
ลักษณะทางสังคมและวัฒนธรรมการทอผ้าของชาวภูไท
ชาวภูไทเป็นกลุ่มชนที่มีความขยัน อดออม และมีวัฒนธรรมการทอผ้าอย่างโดดเด่น ผ้าฝ้ายและผ้าไหมจึงเป็นสิ่งที่พบได้ทั่วไปในชุมชนชาวภูไท โดยเฉพาะ ผ้าแพรวา ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชาวภูไท
ความเชื่อของชาวภูไทและสิ่งทอพื้นเมือง
ในจังหวัดมุกดาหาร ชาวภูไทนิยมสวม ซิ่นหมี่ฝ้ายย้อมคราม ในชีวิตประจำวัน ส่วน ซิ่นหมี่ไหม ที่ใช้ในพิธีกรรมมักถูกย้อมเป็นโทนม่วงที่เรียกว่า สีปะโด นอกจากนี้ ยังมีผ้าที่มีลวดลายสัมพันธ์กับชาวไท-ลาวในอุบลราชธานี เช่น ซิ่นทิว ซึ่งเป็นผ้าลายริ้วสีแดงสลับดำในแนวนอน ใช้สำหรับพิธีกรรมเลี้ยงผีบรรพบุรุษ กลุ่มหญิง แม่เมืองหมอเหยา จะต้องนุ่ง ซิ่นทิว ตามความเชื่อของบรรพบุรุษ การทอผ้าซิ่นทิวยังคงมีอยู่ในมุกดาหาร โดยนิยมทอเป็น ซิ่นทิวโทนสีแดง เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชาวภูไท
ซิ่นภูไท: วัฒนธรรมผ้าซิ่นที่เป็นเอกลักษณ์
ซิ่นภูไท เป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชาวภูไท โดยเฉพาะ ซิ่นหมี่ตีนต่อ ซึ่งส่วนตีนซิ่นถูกทอรวมเป็นผืนเดียวกัน มีลวดลายขนาดเล็กที่เรียกว่า ตีนเต๊าะ ซึ่งกว้างประมาณ 4-5 นิ้ว ทอด้วยเทคนิค หมี่สาด และย้อมครามจนเป็นสีน้ำเงินเข้มเกือบดำ ที่เรียกว่า ซิ่นดำ ลวดลายที่นิยมมี หมี่ปลา หมี่ตุ้ม หมี่กระจัง และ หมี่ข้อ ใช้เทคนิคทอเป็นหมี่คั่น ลายที่ได้รับความนิยมได้แก่ สีเขียว สีน้ำเงิน สีแดง และสีม่วง
เสื้อภูไทแบบดั้งเดิม
สตรีภูไทนิยมสวมเสื้อแขนสามส่วนติดกระดุมธรรมดา กระดุมเงิน หรือเหรียญสตางค์ เช่น เหรียญสตางค์ห้า สตางค์สิบ มาติดเรียงเป็นแถว ในช่วงประมาณปี พ.ศ. 2480 ผ้าย้อมครามสีเข้มได้รับความนิยมในการตัดเย็บเสื้อ บางแบบมีขลิบสีแดงที่ชายเสื้อ คอ และปลายแขน สำหรับใช้ในการฟ้อนภูไทในสกลนคร ซึ่งยังคงสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
ผ้าห่มและผ้าสไบของชาวภูไท
ชาวภูไทมีวัฒนธรรมการทอผ้าห่มขนาดเล็ก ซึ่งใช้เป็นเครื่องคลุมไหล่หรือกันหนาว คล้ายกับ ผ้าขาวม้า ของชาวลาว ต่อมา ผ้าห่มขนาดเล็กได้พัฒนาเป็น ผ้าจ่อง ซึ่งทอด้วยเทคนิคพิเศษ นอกจากนี้ ผ้าแพรวา ก็เป็นสิ่งทอสำคัญอีกชนิดหนึ่ง นอกจากผ้าจ่องแล้ว ชาวภูไทยังมี ผ้าลาย ซึ่งใช้เป็นผ้ากั้นห้องหรือผ้าห่มขนาดใหญ่ โดย ผ้าลายบ้านนางอย อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร เป็นที่รู้จักมากที่สุด
เครื่องประดับและทรงผมของสตรีภูไท
สตรีภูไทนิยมสวมสร้อยคอ กำไลข้อมือ และกำไลข้อเท้า (ก้องแขน ก้องขา) ซึ่งมักทำจากเงิน ทรงผมแบบดั้งเดิมเป็นมวยสูง ใช้ ผ้ามน หรือ แพรมน ผูกมวยผมเพื่อโชว์ลวดลายผ้า ในปัจจุบันใช้ผ้าแถบสีแดงแทน
เทคนิคการทอผ้าภูไท
การทอมือจากฝ้ายและไหม – สตรีภูไทใช้กี่เอว (backstrap loom) หรือกี่ตั้งพื้น (floor loom) เพื่อผลิตลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชน
การจก (Chok) – จกคือเทคนิคการทอลวดลายบนผืนผ้าด้วยวิธีการเพิ่มเส้นไหมพุ่งพิเศษเข้าไปในขณะทอ โดยเสริมเป็นช่วงๆไม่ต่อเนื่องตลอดหน้ากว้างของผ้า
การทอขิด (Khid) – เป็นเทคนิคที่ใช้ลวดลายเรขาคณิตเพื่อสร้างความโดดเด่นบน ผ้าซิ่น วิธีการทำคือ ใช้ไม้เขี่ยหรือสะกิด เพื่อช้อนเส้นด้ายยืนขึ้น แล้วสอดเส้นด้ายพุ่ง ไปตามแนวที่ถูกจัดช้อน จังหวะการสอดเส้นด้ายพุ่งทำให้เกิดเป็นลวดลายต่าง ๆ
การมัดหมี่ (Mudmee หรือ Ikat) – ใช้วิธีการผูกและย้อมเส้นด้ายก่อนการทอเพื่อให้ได้ลวดลายซับซ้อน
บทบาทของครามในเครื่องแต่งกายภูไท
คราม (Indigofera tinctoria) เป็นหนึ่งในสีย้อมธรรมชาติที่สำคัญที่สุดของชาวภูไท กระบวนการย้อมครามต้องอาศัยการหมักใบครามในน้ำที่ผสมด่างจากปูนขาวหรือขี้เถ้า หลังจากหมักจนเกิดการหมักดอง น้ำหมักจะเปลี่ยนเป็นสีฟ้าเข้มเมื่อสัมผัสอากาศ การจุ่มผ้าในน้ำครามหลายครั้งจะทำให้สีเข้มขึ้น ตั้งแต่สีฟ้าอ่อนจนถึงสีน้ำเงินเกือบดำ
ชาวไทยโดยเฉพาะในภาคอีสานมีความเชี่ยวชาญในการย้อมครามมาอย่างยาวนาน และใช้สีย้อมนี้ในการผลิต ผ้าซิ่นสำหรับสตรี รวมถึงเครื่องแต่งกายชาย และเครื่องใช้ในครัวเรือน
สีแดงจากครั่ง
สีแดงสดที่พบในผ้าทอภูไทมักได้จาก "ครั่ง" (Kerria lacca) ซึ่งเป็นยางที่ได้จากแมลงครั่งซึ่งอาศัยอยู่บนต้นไม้บางชนิด เช่น ต้นรกฟ้า และ ต้นประดู่ กระบวนการสกัดสีจากครั่งทำโดยการบดและต้มกับน้ำ จากนั้นใช้สารตรึงสี เช่น สารส้ม เพื่อให้สีติดทนนาน เฉดสีที่ได้มีตั้งแต่สีแดงอ่อน ไปจนถึงสีแดงเข้ม
แหล่งสีย้อมธรรมชาติอื่น ๆ ในสิ่งทอภูไท
สีน้ำเงิน – ได้จาก คราม (Indigofera tinctoria)
สีแดง – ได้จาก ครั่ง (Kerria lacca) และ ฝาง (Caesalpinia sappan)
สีเหลือง – ได้จาก ขมิ้น (Curcuma longa) และ แก่นขนุน (Artocarpus heterophyllus)
สีเขียว – ได้จากการผสม ครามกับขมิ้น หรือ ใบมะม่วง (Mangifera indica)
สีน้ำตาล – ได้จาก ฝาง (Caesalpinia sappan) และ เปลือกมังคุด (Garcinia mangostana)
สีดำและเทา – ได้จาก โคลนที่อุดมด้วยเหล็ก, ผลมะเกลือ (Diospyros mollis), หรือ เปลือกต้นโกงกาง
จินตนาการแห่งสีสันในคอลเลกชันนี้
คอลเลกชันนี้ได้รับแรงบันดาลใจจากรูปภาพในปี พ.ศ. 2449 โดยลวดลายของ ผ้าซิ่น และสีสันบางส่วนได้รับการตีความใหม่เพื่อการสร้างสรรค์ทางศิลปะ ระบบ AI ได้รับการฝึกด้วยภาพถ่ายจากยุคนั้น ทำให้ลวดลายที่ได้เป็นในรูปถ่ายที่บันทึกไว้ในสมัยรัชกาลที่ ๕ และสะท้อนถึงความถูกต้องของภาพถ่ายในปี 2449 อย่างไรก็ตาม รายละเอียดของลวดลายผ้าซิ่นในคอลเลกชันนี้อาจไม่ตรงกับข้อมูลที่อธิบายในบทความนี้ทั้งหมด
แม้ว่าเครื่องแต่งกายดั้งเดิมของชาวภูไทจะใช้เฉดสีที่ได้จากการย้อมธรรมชาติ เช่น สีน้ำเงินเข้ม สีดำ และสีแดงเข้ม แต่คอลเลกชันนี้ได้ตีความสีเหล่านี้ใหม่เพื่อให้มีความสดใสขึ้น ขณะเดียวกันยังคงได้รับแรงบันดาลใจจากเทคนิคดั้งเดิม
แนวทางการสร้างสรรค์นี้มุ่งเน้นการสร้าง "ประวัติศาสตร์นิพนธ์" ของชาวภูไท ผ่านการฝึก AI ด้วยภาพถ่ายทางประวัติศาสตร์ ซึ่งช่วยให้สามารถสร้างภาพที่หลากหลายมากขึ้นแทนที่ภาพต้นฉบับที่มีจำนวนจำกัดและส่วนใหญ่เป็นขาวดำ ทั้งนี้ยังเป็นการให้เกียรติและรักษามรดกทางวัฒนธรรมของชาวภูไทในช่วงเปลี่ยนผ่านสู่ศตวรรษที่ 20
#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #flux #fluxlora
