ผ้าซิ่นลายแถบ: มรดกแฟชั่นล้านนาในยุค 2520–2530

31 Mar

แรงบันดาลใจเบื้องหลังชุดภาพถ่ายที่สร้างขึ้นด้วยเทคโนโลยี AI ชุดนี้ มาจากความทรงจำวัยเยาว์ของผม ที่เติบโตในใจกลางเมืองเชียงใหม่ช่วงทศวรรษ 2520–2530 ขณะอาศัยอยู่ใกล้วัดพระสิงห์ ผมมีโอกาสร่วมงานบุญวัดอยู่เสมอ และได้เห็นผู้หญิงในชุมชนแต่งกายด้วย “ผ้าซิ่นลายแถบ” สีสดใสสะดุดตา

ซิ่นชนิดนี้ได้รับความนิยมอย่างมากในหมู่ ช่างฟ้อนหัววัด หรือนางรำที่ทำหน้าที่ฟ้อนในงานบุญ งานประเพณี หรือเทศกาลสำคัญของวัด โดยเฉพาะ ฟ้อนเล็บ ซึ่งเป็นศิลปะการแสดงที่อ่อนช้อยและสง่างาม คุณยายของผมเองเคยเป็นช่างฟ้อนประจำอยู่ที่ วัดเมธัง ในเขตเมืองเชียงใหม่ ท่านมักสวมซิ่นลายแถบคู่กับเสื้อแขนยาวเข้ารูปและเกล้าผมแบบสตรีล้านนา เป็นภาพที่งดงามสง่าและฝังใจผมมาจนถึงทุกวันนี้

แรงบันดาลใจร่วมสมัยอีกท่านหนึ่งคือ คุณขันแก้ว ใจบุญเรือง ช่างฟ้อนรุ่นใหม่ที่มุ่งมั่นสืบสานศิลปะฟ้อนหัววัดไว้ไม่ให้เลือนหาย ผมได้รู้จักคุณขันแก้วผ่านโพสต์บนเฟซบุ๊ก ซึ่งคุณขันแก้วเล่าถึงการตระเวนตามหา ผ้าซิ่นลายแถบ แบบดั้งเดิมตามแผงผ้าใน กาดหลวง (ตลาดวโรรส) โดยปัจจุบันแทบไม่เหลือวางขายแล้ว ผมได้ขออนุญาตคุณขันแก้ว ขอนำภาพของคุณขันแก้วและคุณแม่มาใช้เป็นข้อมูลในการฝึก AI สำหรับสร้างคอลเลกชันชุดนี้ ซึ่งเป็นการเชื่อมโยงรุ่นอดีตกับปัจจุบันได้อย่างสวยงาม

เอกลักษณ์ของผ้าซิ่นลายแถบอยู่ที่ สีพื้นสดใส เช่น ฟ้า ชมพู แดงเข้ม เขียวขี้ม้า ตัดกับ แถบลายทอง และ แถบเส้นหลากสี ส่วนมากจะเป็นสีชมพูตรงแถบตรงกลาง ที่ทอเรียงเป็นแนวนอนบริเวณชายซิ่น เมื่อหญิงสาวเคลื่อนไหวอย่างอ่อนช้อยในท่วงท่าฟ้อนเล็บ ลวดลายเหล่านี้จะระยิบระยับต้องแสง เป็นจุดดึงสายตาอย่างมีเสน่ห์

เสื้อที่นิยมสวมคู่กับซิ่น มักเป็นเสื้อแขนยาวเข้ารูป ความยาวเสื้อจรดสะโพก ตัดเย็บด้วยผ้าซาตินหรือคอตตอนเนื้อเรียบ สีเดียวกับผ้าซิ่น มีดีเทลตะเข็บเข้ารูปและหัวไหล่ตั้งเล็กน้อย สะท้อนอิทธิพลของตะวันตกในงานตัดเย็บสมัยใหม่ ผมของผู้หญิงยุคนั้นมักเกล้าเป็นทรงสูงเรียบร้อย ประดับด้วยปิ่นทอง หรือดอกไม้ไหวเงินหรือทอง

ภาพถ่าย AI ชุดนี้จึงเป็นการ ระลึกถึงแม่ญิงล้านนา ทั้งรุ่นก่อนและรุ่นปัจจุบัน ที่ร่วมกันสืบสานวัฒนธรรมด้วยศรัทธาและความอ่อนช้อย ผ่านบทบาทของช่างฟ้อนและผู้มีส่วนร่วมในชีวิตวัดในชุมชน เสื้อผ้าเหล่านี้คือสิ่งที่มากกว่า “การแต่งกาย” — แต่คือ มรดกแห่งความผูกพัน ศิลปะ และอัตลักษณ์ ของผู้หญิงเมืองเหนือ ที่ถักทอไว้ด้วยผืนผ้า ความทรงจำ และหัวใจของวัฒนธรรมท้องถิ่น

Pha-sin with Striped Borders: A Northern Thai Fashion Legacy from the 1970s–80s

This AI-generated photo collection was inspired by my childhood memories growing up in the heart of Chiang Mai during the 1980s. At the time, I lived near Wat Phra Singh and regularly participated in temple events, where I saw many women dressed in a distinctive style of pha-sin with wide, horizontal striped borders — known locally as sin lai thaep.

This particular style of pha-sin (traditional tubular skirt) was especially popular among chao nang-fon (ช่างฟ้อนหัววัด) — women who performed fon lep (the Northern Thai fingernail dance) in temples during poi luang festivals, cultural parades, and religious ceremonies. Among them was my grandmother, who was a dedicated dancer at Wat Methang (วัดเมธัง) in the city centre. She wore a similar pha-sin lai thaep paired with tailored blouses, upswept hairstyles, and a quiet grace that became symbolic of Chiang Mai womanhood in that era.

One of my contemporary inspirations was Khun Khan-kaew Jaiboonruang (ขันแก้ว ใจบุญเรือง), a young dancer who has taken on the mission of preserving the heritage of fon huawat (temple-based dance tradition). I discovered her through a Facebook post where she shared her passion for searching through Kad Luang (Warorot Market) to find the last few remaining pieces of these special pha-sin. With her kind permission, I was able to include images of her and her mother in the dataset used to train this AI collection — bridging generations through fabric, form, and cultural spirit.

The style is unmistakable: bright jewel-toned base colours like sky blue, rose pink, crimson, or forest green, each punctuated by wide, horizontal bands of gold thread (yok dok) and multicoloured stripes. These woven bands typically appeared at the hem of the skirt, forming bold contrasts against the plain upper fabric. The design made them particularly striking when worn during fon lep, as the dancers’ slow, gliding movements drew attention to the lower part of the costume — the part that shimmered and caught the light.

The blouses worn with these pha-sin in the 1970s and 1980s were typically long-sleeved, fitted to the waist, and made from satin or polished cotton. They were often tailored with padded shoulders or small darts, showing the influence of Thai modern dressmaking and Western silhouettes. Hair was worn in elegant upswept styles, often adorned with combs, dok champa (plumeria flowers), or golden hairpins.

This AI-enhanced image series seeks to honour the women of that era — and those of today — who keep the traditions alive through temple dance, religious faith, and community dedication. Each outfit in this collection draws directly from memories of my grandmother and the women of Wat Methang, combined with the living legacy represented by Khun Khan Kaew and her mother.

These pha-sin are more than clothing; they are symbols of devotion, artistry, and identity — woven not only with silk, but with memory and cultural resilience.

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #flux #fluxlora