Lanna Wooden Houses: The Wisdom and Art of Traditional Living

5 Mar

In the 1960s (พ.ศ. 2503–2512), the fashion of Chiang Mai women still reflected the Lanna identity, despite the increasing influence of Western fashion. The "cylinder-sleeve blouse" (เสื้อแขนกระบอก) was a highly popular garment during this period. It was characterised by straight sleeves without pleats or ruffles, emphasising simplicity and elegance. These blouses typically featured a high or round neckline and were made from cotton or locally woven silk. Light or pastel colours, such as white, cream, and soft pink, were commonly worn for their refined appearance and suitability for the northern climate.

The "sin" (ผ้าซิ่น – tubular-style skirt) was another key element of traditional dress, with various types distinguished by patterns and origins, including:

Sin Ta (ซิ่นต๋า) – A horizontally striped sin, usually in dark tones contrasted with bright-coloured lines.
Sin Teen Jok (ซิ่นตีนจก) – A sin with intricate, decorative patterns at the lower border, often worn by noblewomen.
Sin Nam Thuan / Sin Nam Thum (ซิ่นน้ำท่วม / ซิ่นน้ำถ้วม) – A sin with tiered horizontal stripes resembling water levels.
Sin Wiset Mueang Nan (ซิ่นวิเศษเมืองน่าน) – A traditional Nan province sin known for its finely detailed patterns.
Sin Nam Pat-Fak Tha (ซิ่นน้ำปาด-ฟากท่า) – A sin with unique designs from Nam Pat and Fak Tha districts in Uttaradit province.

For daily wear, women preferred simple and comfortable patterns, while more elaborate designs were reserved for special occasions and ceremonies.

"Hair buns" (การมวยผม) were the preferred hairstyle at the time. Women in Chiang Mai typically styled their hair in a "high bun" (เกล้ามวยสูง), adorned with golden or silver hairpins and fresh flowers for added elegance. For formal events or religious ceremonies, older women often favoured "low buns" (เกล้ามวยต่ำ) to maintain a dignified look, while younger women would style their hair in "round buns" (มวยกลม) for a youthful and fashionable appearance.

Inspiration from Lanna Houses

This post was inspired by "Lanna wooden houses" (เรือนไม้ล้านนา), a reflection of Chiang Mai's traditional wisdom and way of life. The image has been digitally enhanced with elements inspired by the Lanna Traditional House Museum (พิพิธภัณฑ์เรือนโบราณล้านนา), under the Office of Art and Culture Promotion and Lanna Creative Centre, Chiang Mai University.

Lanna Wooden Houses: The Art and Wisdom of Traditional Living

Lanna wooden houses were built using hardwood, particularly teak, due to its durability and availability. There were two primary types of structures: "single-gabled houses" (เรือนจั่วเดียว) and "twin-gabled houses" (เรือนจั่วแฝด หรือ เรือนสองหลังฮ่วมพื้น).

🔹 Single-Gabled Houses (เรือนจั่วเดียว)
These houses featured a similar structure to traditional wooden-framed dwellings but were entirely constructed from wood. A key feature was the "tern" (เติ๋น – raised multipurpose area), a platform connecting to an open "veranda" (ชานเรือน), often used for leisure and receiving guests.

🔹 Twin-Gabled Houses (เรือนจั่วแฝด หรือ เรือนสองหลังฮ่วมพื้น)
These consisted of two interconnected sections, typically separating the living area from the kitchen. The two roofs were joined by a "hom rin" (ฮ่อมริน – rain gutter system) to direct water flow.

🔹 Galae Houses (เรือนกาแล)
Favoured by Lanna nobility and wealthy families, "galae houses" (เรือนกาแล) were distinguished by intricately carved "galae" (กาแล – cross-shaped wooden decorations) on the gable. This design is believed to have originated from Lua (Lawa) tribal houses (เรือนของชาวลัวะ), which traditionally used crossed bamboo beams at the roof’s peak.

Over the past 100–80 years (พ.ศ. 2463–2483), common villagers increasingly built homes from solid wood, giving rise to "vernacular houses" (เรือนพื้นถิ่น – locally adapted houses influenced by cultural and environmental factors). These houses emerged as a fusion of traditional Lanna architecture with influences from ethnic groups such as the Tai Lue (ไทลื้อ), Tai Khün (ไทเขิน), and Tai Yong (ไทยอง), who had been resettled in Lanna. As a result, the design, layout, and decorations of these houses became increasingly diverse, adapting to cultural exchanges and changing lifestyle needs.

Key Areas in a Lanna House

🏠 Sleeping Quarters (เรือนนอน) – Located in the east, with dividers for privacy and a "spirit shelf" (หิ้งผีเรือน) for ancestral offerings.
🔥 Kitchen House (เรือนไฟ หรือ เรือนครัว) – Used for cooking and storing utensils, featuring a "three-stone stove" (เตาสามเส้า) in the past, later replaced by a "charcoal stove" (เตาอั้งโล่).
🛖 Tern (เติ๋น – Raised Living Space) – A semi-open area for relaxation, crafts, and entertaining guests, often housing a "Buddhist altar" (หิ้งพระ).
🌿 Veranda (ชานเรือน) – An open-air space connected to the main entrance, often with a "water shelf" (ฮ้านน้ำ) for storing drinking water.
🐓 Underneath the House (ใต้ถุนเรือน) – Traditionally used for storage and livestock, as Lanna people did not live under their raised houses. The bathroom (ห้องน้ำ) was built separately, usually at the rear of the house near the back staircase.

Lanna wooden houses were not just residences; they reflected beliefs and ways of life deeply embedded in local traditions. Similarly, the fashion of Chiang Mai women in the 1960s, with its blend of refined cylinder-sleeve blouses, sin skirts, and hair buns, continues to be an enduring cultural legacy worth preserving and appreciating.

เรือนไม้ล้านนา: ภูมิปัญญาและศิลปะแห่งวิถีชีวิต

ในช่วงทศวรรษ 1960 แฟชั่นของสตรีเชียงใหม่ยังคงสะท้อนถึงอัตลักษณ์ล้านนา แม้จะมีอิทธิพลของแฟชั่นตะวันตกเข้ามาบ้างก็ตาม "เสื้อแขนกระบอก" เป็นเสื้อที่ได้รับความนิยมอย่างมากในยุคนั้น ลักษณะเด่นคือแขนเสื้อทรงตรง ไม่มีจีบหรือระบาย เน้นความเรียบหรูและสง่างาม มักเป็นเสื้อคอตั้งหรือคอกลม ตัดเย็บจากผ้าฝ้ายหรือผ้าไหมพื้นเมือง สีที่นิยมมักเป็นสีอ่อนหรือสีพาสเทล เช่น สีขาว สีครีม หรือสีชมพูอ่อน เพื่อให้ดูสุภาพและเหมาะกับสภาพอากาศร้อนของภาคเหนือ

"ผ้าซิ่น" เป็นอีกองค์ประกอบสำคัญของการแต่งกายหญิงล้านนาในยุค 1960 โดยมีหลากหลายประเภทตามถิ่นกำเนิดและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ เช่น

ซิ่นต๋า ซิ่นลายขวางที่มักใช้โทนสีเข้ม ตัดกับเส้นลายสีสด
ซิ่นตีนจก ซิ่นที่มีลวดลายงดงามบริเวณปลายซิ่น เป็นที่นิยมในหมู่หญิงสูงศักดิ์
ซิ่นน้ำท่วม / ซิ่นน้ำถ้วม ซิ่นที่มีลายขวางเป็นชั้นๆ คล้ายระดับน้ำท่วม
ซิ่นวิเศษเมืองน่าน ซิ่นพื้นเมืองของชาวน่านที่ขึ้นชื่อเรื่องความละเอียดของลวดลาย
ซิ่นน้ำปาด-ฟากท่า ซิ่นลวดลายเฉพาะของพื้นที่อำเภอน้ำปาดและฟากท่าในจังหวัดอุตรดิตถ์

ในการใช้ชีวิตประจำวัน ผ้าซิ่นที่เลือกสวมจะมีลวดลายเรียบง่าย ใส่สบาย ส่วนในงานพิธีหรืองานสำคัญจะเลือกผ้าซิ่นที่มีลวดลายวิจิตรขึ้น

"การมวยผม" เป็นทรงผมที่ได้รับความนิยมในช่วงเวลานั้น หญิงเชียงใหม่นิยมมวยผมสูง หรือที่เรียกว่า "เกล้ามวย" โดยมักตกแต่งด้วยปิ่นทอง ปิ่นเงิน หรือดอกไม้สดเพื่อเพิ่มความงดงาม ในบางโอกาส เช่น งานบุญ หญิงสูงวัยจะนิยมเกล้ามวยต่ำให้ดูภูมิฐาน ส่วนหญิงสาวอาจทำผมเป็นมวยสูงหรือมวยกลม เพื่อให้ดูอ่อนวัยและทันสมัย

แรงบันดาลใจจากเรือนล้านนา

โพสต์นี้ได้รับแรงบันดาลใจจาก "เรือนไม้ล้านนา" ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาและวิถีชีวิตของชาวเชียงใหม่ ภาพที่ผมปรับแต่งได้รับแรงบันดาลใจจาก พิพิธภัณฑ์เรือนโบราณล้านนา สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมและล้านนาสร้างสรรค์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

เรือนไม้ล้านนา: ศิลปะและภูมิปัญญาแห่งวิถีชีวิต

เรือนไม้ล้านนาถูกสร้างขึ้นจากไม้เนื้อแข็ง เช่น ไม้สัก เนื่องจากหาได้ง่ายและทนทาน รูปแบบของเรือนแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่ "เรือนจั่วเดียว" และ "เรือนจั่วแฝด"

🔹 เรือนจั่วเดียว
เป็นเรือนที่มีโครงสร้างคล้ายเรือนเครื่องผูก แต่สร้างจากไม้ทั้งหมด โดดเด่นด้วย "เติ๋น" หรือพื้นที่เอนกประสงค์ที่ยกพื้นขึ้นจากชานบ้าน ใช้เป็นที่พักผ่อนและรับแขก ส่วนด้านหน้ามี "ชานโล่ง" ที่เชื่อมต่อกับตัวเรือน

🔹 เรือนจั่วแฝด หรือ "เรือนสองหลังฮ่วมพื้น"
เป็นเรือนที่มีหลังคาสองจั่วติดกัน โดยแบ่งเป็นโซนที่อยู่อาศัยและเรือนครัว มีทางเชื่อมระหว่างสองอาคารด้วย "ฮ่อมริน"หรือรางน้ำฝน

🔹 เรือนกาแล
เรือนรูปแบบนี้นิยมสร้างในหมู่ชนชั้นสูง เช่น เจ้าพญาหรือคหบดี โดดเด่นด้วย "กาแล" ไม้แกะสลักรูปกากบาทบนจั่วเรือน เชื่อกันว่ามีที่มาจากชาวลัวะซึ่งใช้ไม้ไผ่วางไขว้กัน

ในช่วง 100-80 ปีที่ผ่านมา ชาวบ้านทั่วไปนิยมสร้างเรือนด้วยไม้จริงมากขึ้น ทำให้เกิดรูปแบบที่มีเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น หรือที่เรียกว่า "เรือนพื้นถิ่น" ซึ่งผสมผสานสถาปัตยกรรมล้านนาเข้ากับอิทธิพลของกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ที่เข้ามาอาศัยในดินแดนล้านนา เช่น ไทลื้อ ไทเขิน และไทยอง ส่งผลให้เรือนพื้นถิ่นมีความหลากหลายทั้งรูปแบบและการตกแต่ง

พื้นที่สำคัญในเรือนล้านนา

🏠 เรือนนอน – อยู่ทางทิศตะวันออก แบ่งพื้นที่โดยใช้ผ้าม่าน มี "หิ้งผีเรือน" ไว้สำหรับบูชา
🔥 เรือนไฟหรือเรือนครัว – ใช้สำหรับประกอบอาหาร มีเตาไฟแบบโบราณ และมีชั้นวางเครื่องปรุง
🛖 เติ๋น – เป็นพื้นที่กึ่งเอนกประสงค์สำหรับพักผ่อน ทำงาน หรือรับแขก
🌿 ชานบ้าน – เป็นพื้นที่โล่งที่เชื่อมต่อกับบันได บางแห่งมี "ฮ้านน้ำ" สำหรับวางหม้อน้ำดื่ม
🐓 ใต้ถุนเรือน – ใช้เก็บของหรือเลี้ยงสัตว์ ไม่ใช่พื้นที่อยู่อาศัย

เรือนไม้ล้านนาเหล่านี้ ไม่เพียงแต่เป็นที่อยู่อาศัย แต่ยังสะท้อนถึงคติความเชื่อและวิถีชีวิตของชาวล้านนา การแต่งกายของหญิงเชียงใหม่ในยุค 1960 ที่ผสมผสานระหว่างความเรียบหรูของ เสื้อแขนกระบอก ผ้าซิ่น และการมวยผม ก็เช่นกัน ทั้งหมดล้วนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และชื่นชม

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #ThaiFashionHistory #ThaiFashionAI #flux #fluxlora