เสียงสะท้อนจากผนังวัด: Art Deco, “เสื้อบ่าห้อย” และภาพจำลองจิตรกรรมฝาผนังแห่งนครลำปาง

21 Apr

คอลเลกชันภาพนี้ได้รับแรงบันดาลใจจากจิตรกรรมฝาผนังฝีมือของ นายปวน สุวรรณสิงห์ หรือที่รู้จักกันในชื่อ “ช่างปวน” ซึ่งปรากฏอยู่ใน พระอุโบสถวัดบุญวาทย์วิหาร จังหวัดลำปาง หนึ่งในวัดสำคัญของหัวเมืองล้านนาตอนปลายที่ผสมผสานอิทธิพลศิลปะจากราชสำนักกรุงเทพฯ เข้ากับจิตวิญญาณพื้นบ้านได้อย่างงดงาม

จิตรกรรมของช่างปวนในพระอุโบสถแห่งนี้มีลักษณะเฉพาะ คือการนำเสนอวิถีชีวิตของผู้คนในเมืองลำปางช่วงรัชกาลที่ 6 โดยเฉพาะ หญิงสาวสวมเสื้อบ่าห้อยและผ้าซิ่นลายพื้นเมือง ซึ่งแทรกตัวอยู่ในฉากชีวิตประจำวันภายในวัด แม้มิใช่ตัวละครหลักในจิตรกรรมเชิงศาสนา แต่กลับดึงดูดสายตาผู้ชมด้วยความละเมียดละไม มีชีวิตชีวา และแฝงไว้ด้วยกลิ่นอายความร่วมสมัยที่สะท้อนโลกยุคใหม่

เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) จึงถูกนำมาใช้ในคอลเลกชันนี้เพื่อสร้างภาพถ่ายกึ่งสมจริง (semi-realistic photography) ที่ผสมผสานองค์ประกอบของงานจิตรกรรมฝาผนังแบบดั้งเดิมเข้ากับมิติของแสงและเงาในแบบภาพถ่าย เสมือนหญิงสาวเหล่านี้ก้าวออกจากผนังจิตรกรรมโบราณมายืนอยู่ต่อหน้าเราจริง ๆ

ช่างปวน: ศิลปินท้องถิ่นผู้เชื่อมโยงโลกศิลป์กรุงเทพฯ กับล้านนา

นายปวน สุวรรณสิงห์ (พ.ศ. 2440–2508) เป็นช่างเขียนภาพชาวลำปางเชื้อสายพม่า เติบโตในชุมชนศิลปะพื้นบ้าน และเริ่มต้นอาชีพด้วยการเป็นช่างจิตรกรรมฝาผนังตามวัดต่าง ๆ ในลำปางและพื้นที่ใกล้เคียง จุดเปลี่ยนสำคัญในชีวิตของเขาเกิดขึ้นเมื่อได้เป็นศิษย์ของ พระยาอนุศาสน์จิตรกร จิตรกรหลวงจากกรุงเทพฯ ผู้มีบทบาทสำคัญในการถ่ายทอดเทคนิคจิตรกรรมแบบราชสำนักสมัยรัชกาลที่ 5–6

พระยาอนุศาสน์จิตรกรได้รับมอบหมายจาก เจ้าหลวงบุญวาทย์วงษ์มานิต เจ้าเมืองลำปางในขณะนั้น ให้นำแนวทางศิลปะรัตนโกสินทร์มาจัดองค์ประกอบจิตรกรรมในวัดบุญวาทย์ พร้อมทั้งฝึกสอนช่างท้องถิ่น โดยช่างปวนคือหนึ่งในศิษย์ที่มีความสามารถโดดเด่น เขาได้เรียนรู้เทคนิคเช่น การใช้สีฝุ่นผสมน้ำปูน, การลงทองคำเปลวบนเครื่องทรง, และการวาดภาพด้วยมุมมองแบบ bird’s-eye view ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของจิตรกรรมไทยยุคนั้น

ระหว่างศิลปะราชสำนักกับศิลปะชาวบ้าน

งานของช่างปวนถือเป็นจุดเชื่อมระหว่างโลกของจิตรกรรมราชสำนักอันเคร่งครัด กับโลกของชาวบ้านล้านนาอันอบอุ่นและเปี่ยมชีวิต ภาพของชายในโจงกระเบนและเสื้อราชปะแตน หญิงในสไบเฉียงและมวยผมสูง ถูกนำเสนอร่วมกับภาพหญิงสามัญชนในเสื้อบ่าห้อย ผ้าซิ่น และทรงผมสั้นลอนคลื่น ซึ่งสะท้อนแฟชั่นสมัยใหม่อย่างชัดเจน

นอกจากนี้ยังมีภาพของ คนเดินตลาด, หญิงสาวนั่งเรียงแถว, หรือ แม่บ้านในวัด ซึ่งอาจมิใช่ตัวเอกของเรื่องราวในจิตรกรรม แต่นำเสนออารมณ์ความเป็นมนุษย์ที่แท้จริง และเปิดพื้นที่ให้ผู้หญิงสามัญชนได้ “ปรากฏตัว” อย่างมีเกียรติในงานศิลปะยุคต้นศตวรรษที่ 20

จากจิตรกรรมสู่ AI: การตีความใหม่ในศตวรรษที่ 21

ภาพ AI ในคอลเลกชันนี้จึงมิได้เป็นเพียงการสร้างงานศิลปะใหม่ แต่เป็นการ รำลึกถึงบทบาทของผู้หญิงล้านนาในอดีต ผ่านภาษาของแฟชั่น ทรงผม และอิริยาบถ เสมือนการตั้งคำถามว่า “ถ้าหญิงสาวในจิตรกรรมของช่างปวนมีชีวิตขึ้นมาในวันนี้ พวกเธอจะเป็นอย่างไร?”

การใช้เสื้อบ่าห้อยแทนเสื้อชั้นในแบบตะวันตก (corset-cover) การจับคู่กับผ้าซิ่น และการทำผมบ็อบลอนคลื่นแบบ flapper ล้วนสะท้อนอิทธิพลของแฟชั่นยุค Art Deco ที่หลอมรวมกับบริบทเมืองร้อนของลำปาง จึงเกิดเป็นความร่วมสมัยของแฟชั่นล้านนาในช่วงรัชกาลที่ 6 ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตน

คอลเลกชันนี้จึงเป็นมากกว่าภาพถ่ายจาก AI หากแต่เป็นการตีความอดีตผ่านสายตาใหม่ โดยอาศัยศิลปะและเทคโนโลยีร่วมกันรังสรรค์บทสนทนาระหว่างภาพจิตรกรรมบนผนังวัด กับโลกแฟชั่นของหญิงสาวในประวัติศาสตร์ ที่อาจเคยถูกมองข้าม…แต่บัดนี้กลับเฉิดฉายอย่างสง่างาม

การตีความทางศิลปะ

ใน Echoes from the Temple Walls เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) กลายเป็นทั้งพู่กัน เลนส์ และไทม์แมชชีน ที่ใช้สร้างคอลเลกชันภาพถ่ายกึ่งสมจริง (semi-realistic photography) ซึ่งเบลอเส้นแบ่งระหว่างการถ่ายภาพพอร์ตเทรตและจิตรกรรมฝาผนังแบบดั้งเดิม ภาพแต่ละภาพเชื้อเชิญให้เราตั้งคำถามว่า: หญิงสาวที่เรากำลังมองอยู่นี้ คือบุคคลจริงที่ถูกถ่ายในแสงสตูดิโอนุ่มนวล หรือคือภาพจิตรกรรมโบราณที่กลับมามีชีวิตผ่านความทรงจำดิจิทัล?

คอลเลกชันนี้ไม่ได้มุ่งหมายจะลอกเลียนประวัติศาสตร์ หากแต่เป็นการ ตีความประวัติศาสตร์ใหม่ผ่านเลนส์ของจิตรกร ได้รับแรงบันดาลใจจากความสง่างามเหนือกาลเวลาของจิตรกรรมฝาผนังล้านนา และความเสมือนจริงของภาพถ่ายแฟชั่นพอร์ตเทรต หญิงสาวในภาพเหล่านี้จึงปรากฏราวกับว่าเธอ ก้าวออกมาจากผนังวัด เสื้อผ้าที่สวมใส่ถูกจินตนาการขึ้นใหม่และงดงาม ราวกับห้วงเวลาหยอกล้อกันเอง ทำให้โลกดั้งเดิมและโลกสมัยใหม่อยู่ร่วมกันได้ในภาพเดียว

ผลงานชุดนี้มีความสอดคล้องทางแนวคิดกับเทคนิคของศิลปินดูโอชื่อดังชาวฝรั่งเศส Pierre et Gilles ซึ่งเป็นที่รู้จักในด้านภาพถ่ายพอร์ตเทรตที่ประณีต ตกแต่งด้วยการเพนต์มืออย่างวิจิตร เต็มไปด้วยสไตล์ที่โดดเด่นและเหนือจริง เช่นเดียวกับ Pierre et Gilles

Pierre Commoy และ Gilles Blanchard หรือที่รู้จักกันในนาม Pierre et Gilles ร่วมสร้างผลงานตั้งแต่ช่วงทศวรรษ 1970 ด้วยการออกแบบฉากอย่างวิจิตรบรรจง ผสานเทคนิคการถ่ายภาพเข้ากับการตกแต่งภาพด้วยการเพนต์มืออย่างพิถีพิถัน ผลงานของพวกเขามักสะท้อนโลกแห่งจินตนาการ และความงามเหนือจริง ซึ่งเราสามารถสัมผัสได้จากมิติของแสงและพื้นผิวในผลงานชุดนี้เช่นกัน

ในโลกที่จินตนาการขึ้นนี้ หญิงสาวเหล่านี้สวมใส่ “เสื้อบ่าห้อย” เสื้อพื้นเมืองของหญิงชาวล้านนา ซึ่งไม่ได้ถูกนำเสนอเพื่อความถูกต้องทางประวัติศาสตร์ แต่เป็น สัญลักษณ์ของความทรงจำทางวัฒนธรรม ที่หลอมรวมความสง่างามแบบ Art Deco เข้ากับภาษาทัศนศิลป์ของจิตรกรรมฝาผนัง ผลลัพธ์คือ ภาพที่เบลอเส้นแบ่งระหว่างภาพถ่ายกับจิตรกรรม

Echoes from the Temple Walls: Art Deco, the “Seua Bor Hoi” Blouse, and a Simulated Vision of Lampang

This image collection is inspired by the mural paintings of Paun Suwansingh, a renowned muralist from Lampang whose works are found on the interior walls of Wat Boon Watthana Viharn (Wat Boonwat), one of the city’s most culturally significant temples. His murals blend the formal elegance of royal court art from Bangkok with the warmth and vitality of northern village life.

The images focus on everyday women from Lampang dressed in “seua bā hói” (เสื้อบ่าห้อย)—a type of Thai-style corset-cover blouse that was typically sleeveless, collarless, and lightweight—paired with woven sin (ผ้าซิ่น) skirts. This ensemble is characteristic of how Western influences, particularly from the 1920s Art Deco era, were creatively adapted to suit local lifestyles, climates, and aesthetics.

Rather than directly reproducing the original murals, this semi-realistic AI collection reimagines the women as if they have stepped out from the temple walls and into our contemporary visual space. It blends the aesthetic language of Thai mural painting with the light, shadow, and detail of photographic realism—creating a new dialogue between past and present.

Paun Suwansingh: A Local Artist Bridging Bangkok’s Court Art and Lanna Village Life

Paun Suwansingh (1897–1965) was a Lampang-born muralist of Burmese descent. He began his career painting temple walls across the province before later shifting to sign painting and typographic design. A turning point in his artistic journey came when he became a student of Phraya Anusat Chitrakorn, a royal court artist sent from Bangkok to assist with temple commissions in the north.

Under the patronage of Chao Boonwat Wongmanit, ruler of Lampang, Phraya Anusat Chitrakorn introduced Bangkok’s refined Rattanakosin-style techniques to local artisans, including the use of lime-based mineral pigments, gold leaf detailing, and the bird’s-eye perspective common in Thai traditional murals. Paun absorbed these methods while infusing them with the warmth, humour, and subtle observation of daily northern Thai life.

Between Courtly Ideals and Everyday Realism

Paun’s murals are notable for presenting not only idealised royals and monks in court attire—such as men in jong krabentrousers and raj patten jackets, or women in traditional sabais with elegant updos—but also ordinary townspeople, marketgoers, and temple visitors.

His depictions of young women in “seua bā hói” blouses, with bobbed or softly waved hair and colourful sin skirts, reflect the adaptation of Western corset-cover blouses into a uniquely Thai form. These garments offered comfort and freedom of movement, aligning with the global shift in women’s fashion during the 1920s while being well suited to the tropical climate and modesty norms of the region.

Unlike other northern murals—such as those in Chiang Mai’s Wat Phra Singh or Nan’s Wat Phumin—which often feature tattoos, betel chewing, or folk humour, Paun’s art is more refined, likely reflecting the influence of his royal court mentors, yet still grounded in the local reality.

From Mural to AI: A Contemporary Interpretation of Early 20th Century Lampang

This AI collection is not merely a technological experiment—it is a visual reflection on the role of everyday women in Thai art history. Through fabric, hair, gesture, and mood, it poses the question: “If the women in Paun’s murals could come alive today, what would they look like?”

The “seua bā hói” in this collection is reinterpreted as a Thai-style corset-cover blouse, inspired by Western undergarments but worn independently in the tropical heat. Lightweight, collarless, and sleeveless, it was a garment of quiet revolution—liberating women from restrictive Victorian fashion, while retaining a modest elegance when paired with traditional sin skirts. The short, waved bob hairstyle completes the look of the early modern Thai woman—confident, practical, and graceful.

Lampang in the 1920s was undergoing transformation—socially, culturally, and aesthetically. These AI-generated portraits are not historical recreations, but rather imagined echoes of that transitional moment when local women’s lives and styles quietly stepped into the age of modernity.

In bringing the past into the digital present, this collection celebrates how fashion serves as a cultural language—revealing identity, aspirations, and the nuanced beauty of women who, though long silent on temple walls, now emerge in vivid clarity to take their rightful place in our shared visual history.

Artistic Interpretation

In Echoes from the Temple Walls, artificial intelligence (AI) becomes a brush, a lens, and a time machine—used to create a semi-realistic photographic collection that blurs the boundary between portrait photography and traditional mural painting. Each image invites us to question: Are we looking at a real woman captured in soft studio light, or a centuries-old painting reborn through digital memory?

This collection does not aim to mimic history, but to reimagine it through a poetic lens. Inspired by the timeless grace of northern Thai temple murals and the ethereal glow of fashion portraiture, the women in these portraits appear as if they have stepped out from the temple walls—their poses delicate, their gaze timeless, their attire imagined with exquisite ambiguity. It is as if time folds in on itself, allowing tradition and modernity to coexist in a single frame.

The work bears a conceptual kinship to the technique of Pierre et Gilles, the legendary French artist duo known for their hyper-stylised, hand-painted photographic portraits that blend pop culture, religion, kitsch, and romanticism. Much like Pierre et Gilles, this collection uses digital tools not to conceal artifice, but to celebrate it—framing each subject as both icon and apparition.

Pierre Commoy and Gilles Blanchard, known collectively as Pierre et Gilles, have collaborated since the 1970s, crafting elaborate sets and combining photography with meticulous hand-painted embellishments. Their work often evokes fantasy, devotion, and surreal glamour—echoes of which can be felt in this collection’s layered textures and painterly light.

In this imagined world, the women wear “Seua Bor Hoi” blouses—a local northern Thai garment—styled not for historical accuracy but as symbols of cultural memory, infused with the theatricality of Art Deco elegance and the visual codes of mural aesthetics. The result is a dreamlike tableau where photography and painting become indistinguishable.

#aifashionlab #AI #aiartist #aiart #aifashion #aifashiondesign #aifashionstyling #aifashiondesigner #fashion #fashionhistory #historyoffashion #fashionstyling #fashionphotography #digitalfashion #digitalfashiondesign #digitalcostumedesign #digitaldesign #digitalaiart #BurmeseFashionHistory #BurmeseFashionAI #flux #fluxlora